Gisteravond werd alweer de laatste van vier afleveringen van ‘Het is hier autistisch’ uitgezonden. Van mij had het nog wel even door mogen gaan, om een nóg completer beeld van het spectrum te laten zien. Zoals Filemon in de aflevering zei had hij weinig mensen zoals hemzelf ontmoet en dat klopt: er waren weinig hoogfunctionerende mensen met autisme te zien in ‘Het is hier autistisch’. Dat komt, zoals ik in mijn eerste blog over het programma schreef, doordat je op beeld wel zichtbare vormen van autisme moet laten zien, omdat anders niet duidelijk wordt dat het om een stoornis gaat.
Hendrik
Iemand in wie ik me wel herkende was Hendrik. Filemon ontmoet hem op zijn werk als fietscoach. Op de vraag van Filemon of hij dat niet moeilijk vindt om mensen te helpen, antwoordt hij dat hij dat wel eerst even op internet opgezocht heeft, hoe dat moet.
Hendrik is zich heel bewust van zichzelf en van zijn beperkingen. Hij kan goed uitleggen hoe hij alles ervaart. Dit is een mogelijkheid die je als normaal- tot hoogbegaafd persoon met autisme hebt: om te leren. Dit is ook iets wat voor verwarring kan zorgen, zoals Filemon ook benoemt: ‘Je kan heel goed uitleggen hoe het werkt, maar kan niet je eigen pinpas beheren.’
Autisme en werk
Maar 28% van de mensen met autisme heeft betaald werk. De eigenaren van The Specialists Guild komen hierover aan het woord. Mensen met autisme die afgestudeerd zijn, maar daarna niet aan het werk kwamen, kunnen bij hun terecht.
Bij een sollicitatie zijn aspecten als opleiding en intelligentie ineens een stuk minder belangrijk. Belangrijker is hoe je jezelf kunt verkopen, en dat kan nog weleens lastig zijn voor mensen met autisme. Als het dan uiteindelijk lukt om aangenomen te worden, gelden er op de werkvloer vaak allerlei ongeschreven regels. Eén van de mannen die Filemon spreekt noemt werken emotioneel erg zwaar, omdat je steeds een bepaalde rol moet spelen. Een andere man noemt dat het moeilijk is om rustig te blijven als een bepaald probleem snel opgelost moet worden.
Wat voor mij erg belangrijk is, is dat ik geaccepteerd word zoals ik ben. Dan kan ik het beste functioneren. Na mijn studie was het voor mij al heel snel duidelijk dat ik niet in een gewone baan zou passen. Daarom koos ik mijn eigen pad en ben ik uiteindelijk ondernemer geworden.
Nieuw stereotype: alle autisten zijn geschikt voor de ICT
Een nieuw stereotype dat de afgelopen jaren ontstaan lijkt te zijn is dat mensen met autisme wel in de ICT terechtkunnen. Bedrijven die zich hierop richten schieten als paddenstoelen uit de grond. Maar dan ben je een vrouw met autisme die vooral creatief bezig is… Dit is het stereotype waar ik in het dagelijks leven misschien nog wel het meeste last van heb. Ik schreef daar eerder deze gastblog over.
Ik was dus blij dat het verhaal van Hendrik ook getoond werd, zodat dit stereotype niet in stand gehouden wordt. Er zijn overigens wel serieus redenen waarom veel mensen met autisme goed kunnen functioneren in de ICT. Filemon gaat langs bij Steve Silberman. Hij is wetenschapsjournalist en auteur van het boek ‘Neurotribes: the legacy of autism and the future of neurodiversity’. Hij noemt de kenmerken van mensen met autisme die maken dat zij goed passen in een ICT-omgeving. Mensen met autisme zijn vaak goed in:
- Patronen herkennen
- Fouten ontdekken in die patronen
- Out-of-the-box denken
- Met originele oplossingen komen
Daarnaast zijn mensen met autisme volgens Silberman heel loyaal. Dus als je ze een goede baan biedt in een fijne omgeving, blijven ze heel lang verbonden aan je bedrijf. Steeds meer bedrijven ontdekken dat autisme een voordeel kan zijn. Ze veranderen hun procedures om mensen aan te nemen. Wat natuurlijk erg positief is, want zo krijgen meer mensen met autisme de kans om mee te komen in de maatschappij.
Filemon en de diagnose autisme
Aan het einde van de reeks krijgt Filemon officieel een diagnose autisme. Filemon noemt dat hij in zijn zoektocht heeft ondervonden dat het spectrum wel érg breed is, maar dat de diagnose daarmee vergeleken nogal zwart-wit is: je hebt het of je hebt het niet.
Op Twitter zag ik een paar keer voorbij komen dat mensen zich afvroegen wat je nou hebt aan zo’n diagnose laten stellen. Voor mijzelf was dat heel duidelijk: ik had hulp nodig. Na mijn diagnose ging het heel snel: ik kreeg hulp bij een autismeteam en het ging snel veel beter met me!
Filemon geeft zelf ook al antwoord op deze vraag. Drie maanden na het krijgen van zijn diagnose vertelt hij dat hij er veel over aan het lezen is. Ik deed dat ook na mijn diagnose, wat natuurlijk vrij ver ging. Ik was alleen nog maar met autisme bezig. Maar zoals Filemon zegt heeft dit een doel: jezelf leren kennen, zodat je er rekening mee kunt houden. Na een tijdje zwakte mijn interesse voor autisme af, maar was ik wel klaar om de dingen die ik geleerd had toe te passen in de echte wereld.
Filemon, bedankt voor het inzetten van je eigen zoektocht om meer openheid te creëren over autisme.
Disclaimer: de foto in de header is een stockfoto en is niet door mijzelf gemaakt.
4 gedachten over “Het is hier autistisch aflevering 4: autisme en werk”
Inderdaad, geen 2 autisten zijn gelijk. Ook ik heb rond de periode dat mijn diagnose liep 10-tallen boeken gelezen rond autisme, er soms mijn slaap voor gelaten. Weten dat je niet alleen bent, dat je niet zomaar een “rare” bent, doe goed. Maar je moet er eens mee stoppen, met reflecteren, terug je leven op het spoor zetten. Uiteindelijk zijn die boeken allemaal variaties op het zelfde thema, stuk voor stuk verhalen uit je eigen leven dat je al voldoende kent, en moeten bespreken hebt met de diagnosticus.
Wie men laat zien als autist, zijn natuurlijk mensen die heel erg uit de band springen, net zoals in de BBC-reeks die één bracht rond de jaarwisseling. Zonder extremen uiteraard geen gemiddelden.
’t Is goed dat men laat zien dat autisten niet allemaal “Rain man” zijn, dat de meeste autisten wél kunnen spreken, en studeren, en een voor 90% normaal leven lijden.
Dat was ook de teneur van deze laatste aflevering. Hopelijk hebben ook voldoende NT-ers de reeks gevolgd. Ik heb geprobeerd om mensen in mijn omgeving erop te wijzen. Of het geholpen heeft zal ik nooit weten.
Of ik ermee om kan dat het eventueel niet geholpen heeft, dat is mijn eigen auti-probleem. Ik ben een rare tist natuurlijk. Dat autisten het beste kunnen functioneren waar ze slechts een heel breed kader hebben waarbinnen ze zelf alle richtingen kunnen uit gaan, is een open deur intrappen. Heel lang al, nog voor ik wist dat dat autistisch was, was ik iemand die, als men mij in een bepaalde richting dwong bewust de andere richting koos. Soms omdat ik oordeelde dat de richting die men mij wou doen uitgaan niet de kortste of meest aangewezen weg was, soms ook omdat ik het persé op een andere wijze wou doen, een beetje tegendraads wou zijn, een alternatief wou tonen.
Soms ook een straffe tist, maar ongelukkigerwijs wordt dat “rare” beter onthouden dan dat “straffe”.
Hoi Geert, bedankt voor je analyse van het programma en je eigen ervaring daarbij. Ik ben het helemaal met je eens. En een mooie conclusie. 🙂
Dag Anne,
Knap hoe je het beschrijft zoals de uitzendingen zijn geweest en Filemon bedankt. Ik denk dat het goed is er over blijven te praten en te denken en te schrijven. Elk mens is uniek en dat geldt tevens in het autisme spectrum. Een breed spectrum met een hoeveelheid aan volwassenen en kinderen. Telkens zal je goed nadenken over wie en wat en wie je bent en wat je kan. Een zoektocht, maar dat geldt voor velen! Blijf positief!
Dank voor je blogs!
Groet Gijs
Wat betreft autisme en ICT: informatica studeren vond ik (gemiddeld genomen) heel leuk, maar of ik geschikt ben als commercieel software developer in het bedrijfsleven weet ik 10 jaar en verscheidene pogingen om mijn plek te vinden later eigenlijk nog steeds niet…