Misschien heb je het op social media voorbij zien komen afgelopen week, de hashtag ‘Gaut’. Dat het iets met autisme te maken had, of iets met goud, kon je misschien wel raden. Maar wat het precies betekent? Met #Gaut pleiten we voor het gebruik van het gouden infinity-teken als symbool voor autisme-acceptatie en -emancipatie, naast het (blauwe) puzzelstukje voor ‘Autism Awareness’, waar negatieve associaties aan kunnen kleven. In dit artikel lees je meer over hoe dit ontstond en waar je de hashtag zelf voor kunt gebruiken.

Waar staat #Gaut voor?

• Gaut spreek je uit als goud
• Au is het chemische symbool voor goud
• Au zijn natuurlijk ook de eerste letters van autisme, en kan ook staan voor Autistic Union

Het (blauwe) puzzelstukje: de geschiedenis

In 1963 nam de Britse National Autistic Society het puzzelstukje op in haar logo, nadat een ouder van een kind met autisme dit ontworpen had. Uiteindelijk werd dit het internationale symbool voor ‘Autism Awareness’, en volgden er nog veel meer organisaties die het puzzelstukje gebruikten.

Het blauwe puzzelstukje kreeg pas echt meer bekendheid toen de Amerikaanse organisatie Autism Speaks het ging gebruiken in haar logo in 2005.

Het puzzelstukje moest uitdrukken dat autisme een raadselachtige en complexe stoornis is. Dit stamt uit de tijd dat men dacht dat autisme vooral samenging met een verstandelijke beperking en dat zij hun ouders nodig hadden om voor zichzelf op te komen. Inmiddels weten we veel meer over autisme, en zijn er veel mensen met autisme die goed uit kunnen leggen hoe zij het ervaren.

Op 2 april, Wereld Autismedag, kleuren veel gebouwen blauw, om aandacht te vragen voor autismebewustzijn. Blauw is de kleur die Autism Speaks gebruikt en het blauw verlichten van gebouwen komt voort uit de campagne ‘Light it up blue’ van Autism Speaks. Door de associatie met deze organisatie, ontstaat hier steeds meer kritiek op.

Kritiek op het puzzelstukje

De afgelopen jaren kwam er steeds meer kritiek op het puzzelstukje als symbool voor autisme.

Autism Speaks staat van oorsprong voor dingen waar veel mensen met autisme niet achter kunnen staan. Ze zeggen dat het puzzelstukje staat voor de zoektocht naar antwoorden, en daarmee bedoelen ze voornamelijk een genezing of oplossing voor autisme. Ze noemden autisme in het recente verleden een ziekte en een epidemie, en een groot deel van hun budgetten gaan nog steeds naar onderzoeken om autisme te kunnen behandelen (met medicijnen), in plaats van hulp of ondersteuning te bieden aan mensen met autisme in het hier en nu.

Aan het puzzelstukje als symbool kleven negatieve associaties, bleek ook uit onderzoek. Zo koppelen mensen het vaak aan imperfectie en incompleet zijn. Dat mensen met autisme een puzzel zijn die opgelost moet worden, of dat er iets mist in hun hersenen of aan hoe ze zijn. Daarnaast is het meer gericht op kinderen en sluit het volwassenen met autisme uit. Ook de primaire kleuren die meestal gebruikt worden voor de puzzelstukjes, dragen daaraan bij.

Er zijn zeker mensen met autisme die zich wel identificeren met het puzzelstukje en hoe autisme voor hun voelt en dat mag! Maar het is wel goed om je daarbij bewust te zijn van de validistische geschiedenis die kleeft aan het symbool.

Waarom het infinity-teken?

Het regenboogkleurige infinity-teken staat voor neurodiversiteit als geheel. Het werd bedacht door Judy Singer, die ook de term neurodiversiteit bedacht (deze term verwijst naar de variatie in het menselijk brein). De regenboogkleuren vertegenwoordigen dan dat neurodiversiteit en autisme gezien kunnen worden als een spectrum.

De oneindigheid van het teken staat voor: er is geen begin of eind. Met autisme word je geboren en autistische kinderen worden volwassen. Het is verweven door je leven.

#Gaut: het ontstaan van de hashtag

Rondom Wereld Autismedag op 2 april vindt altijd de NVA Autismeweek plaats. Dit jaar zouden alle evenementen alleen afgelast worden, vanwege de coronacrisis. Op Twitter vroeg Annelien om ideeën voor een alternatief. Ik had daar zelf ook al over nagedacht en online activiteiten zijn aan mij besteed, dus ik kwam met een idee voor een autismechat op Twitter.

Dat idee groeide uit tot iets groters. Samen met Isidore van Spectrum Rebel, begon ik met het brainstormen over een evenement op Twitter. Marc van Aut of the blue dacht nóg groter! Hij stelde zich op als coördinator van de virtuele Week van Autisme 2020, waar iedereen die dat wilde een online activiteit kon aanmelden.

Isidore zette haar talent in om de vormgeving te verzorgen:

“Het infinity teken is een eeuwenoud symbool van oneindigheid en Au de chemische naam voor goud. Beide worden door autisten wereldwijd gebruikt. Ik heb ze samen gebracht om eenheid uit te stralen en bevorderen.”

De eerste hashtag was snel gevonden, namelijk #WeekVanAutisme2020. Op basis van het logo kwam Marc met het idee om een tweede hashtag toe te voegen om alle activiteiten tijdens de Week van Autisme 2020 virtueel te verbinden, namelijk #Gaut.

Hij zegt daarover: “Het was een creatieve vonk in een stroom van goede ideeën. Op zoek naar iets meer uniek dan een woordcombinatie van Week en Autisme, viel me de gekozen kleur van het logo op. Gaut werd zo een woordspeling van goud en autisme. En laat AU nu ook net de scheikundige naam voor goud zijn. Die gedachte is dan ook niet origineel, daar is bij het ontwerpen van het infinity-logo al goed over nagedacht. Mijn brein heeft gewoon de weg afgewandeld, die al met vette pijlen was gemarkeerd. Deed er dan ook precies 33 seconden over om het hastag te bedenken.”

Hoe gebruik je #Gaut op social media?

De organisatoren van de online Week van Autisme 2020, zouden het leuk vinden als #Gaut ook na de Week van Autisme 2020 gebruikt blijft worden door mensen met autisme die op social media over hun ervaringen schrijven.

Marc: “De creativiteit van mensen met autisme op sociale media is enorm, wat blijkt uit de poll die A-typist tijdens de #WeekvanAutisme2020 op twitter plaatste 36% hield zich creatief met taal bezig, 12,3% deed dat met ICT. Dus dat het kind van taal en ICT, de social media, veel creatieve uitingen van mensen met autisme kent, verbaast niet. Het zou zomaar kunnen dat er dankzij het gebruik van #Gaut een minder stigmatiserende (het is wel autisme, maar het ligt er net iets minder dik bovenop) #AutismeAwareness komt die permanent wordt, dus langer duurt dan die ene dag, week of maand. Je bent immers het hele jaar door #ActuallyAutistic en niet alleen in de feestweek.”

In het Engels is er al #ActuallyAutistic. Daarmee kunnen mensen met autisme laten weten hoe zij iets ervaren, en kunnen mensen zonder autisme vragen stellen aan mensen die autistisch zijn. Door middel van de hashtag kun je dus laten weten: ik ben #Gaut, en ik ben zelf autistisch of ik ben een ‘ally’ (een bondgenoot, die mensen met autisme ondersteunt bij inclusie). Het leven met autisme is niet altijd even mooi, maar de creatieve uitingen waarin je dit lastige leven kunt vatten, zijn dit wel. Schrijf, dicht, schilder of fotografeer. Dankzij de digitale techniek kun je dit delen en daarmee iedereen bereiken. Met #Gaut heeft de Week van Autisme een digitale vorm gekregen, die niet meer weg te denken is.    

Isidore: “Ik hoop dat de digitale versie van Week van Autisme een blijvende en jaarlijks terugkerend fenomeen is waar veel autisten met eigen online initiatieven aan mee doen. Samen staan we sterk en kunnen we stigma bestrijden!”