Gisteravond keek ik net als meer dan 650.000 mensen naar de eerste aflevering van ‘Het is hier autistisch’, het nieuwe programma van Filemon Wesselink. Wat een hoog aantal mensen dat nu, misschien voor het eerst, in aanraking is gekomen met autisme! Alleen dát is al een goede zaak.
In ‘Het is hier autistisch’ gaat Filemon op zoek naar de verschillende vormen van autisme die binnen het spectrum vallen. Maar hij gaat vooral ook op zoek naar zijn eigen identiteit; is hij zelf ook autistisch? Er is natuurlijk nogal eens kritiek op: ‘Die etiketjes worden veel te makkelijk geplakt tegenwoordig’. Dus ik vind het fijn dat zo’n diagnosetraject eens in beeld wordt gebracht. Dat getoond wordt hoe zo’n etiketje nou eigenlijk tot stand komt.
Wat weet jij nou van de beeldvorming van autisme?
Voordat jullie denken: ze lult maar wat die Anne… Nee, naast dat ik zelf autisme heb ben ik daadwerkelijk afgestudeerd op de representatie van autisme in films. Mijn hele scriptie valt nog online te lezen. Mocht je geen zin hebben om 80 pagina’s te lezen… Tistje hield een mooi interview met mij over mijn scriptie dat goed de kern weergeeft. De representatie in een fictiefilm is weer iets heel anders dan in een documentaireserie, maar met mijn achtergrondkennis denk ik dat ik een genuanceerde uiteenzetting kan doen van de beeldvorming van autisme in deze eerste aflevering van ‘Het is hier autistisch’.
Scepticisme
Aan de vooravond van de uitzending waren er op Twitter een hoop sceptische berichten te lezen over het programma. Veel mensen met autisme zijn bij voorbaat al moe van een beeldvorming, die niet op hun eigen leven lijkt. De fragmenten die in voorstukjes werden getoond leken te bevestigen dat het om extreme gevallen zou gaan. Op deze meningen zal ik verder niet ingaan, maar Mariëlle schreef er een mooie blog over.
Mensen die uitkomen voor hun autisme worden vaak geconfronteerd met de stereotypes, waarvoor de film Rain Man de basis legde. Laat Filemon zijn programma nou beginnen met een uitleg van waarom de beeldvorming in Rain Main geen goede weergave is. Dat savantisme als vanzelfsprekend bij autisme hoort is blijven voortbestaan als stereotype, terwijl er maar een heel klein aantal savants op de wereld zijn. Toch wil Filemon hier een voorbeeld van laten zien, maar hij noemt dat dit een uitzondering is.
Stereotype beelden, genuanceerde uitleg
In de uitzending werden, waar veel mensen van tevoren bang voor waren, verschillende extremen getoond: een savant, iemand met uitgesproken interesses en iemand die nauwelijks kan functioneren in de maatschappij. Maar… ook die extremen representeren een stukje van het spectrum. Als persoon met autisme ben je automatisch een representant van het spectrum. Dat kun je dus niet verkeerd doen. Eerder moet het publiek daarin opgeleid worden: dat één persoon met autisme niet per se een hele groep hoeft te vertegenwoordigen (wat natuurlijk de basis is van een stereotype, en die stereotypes hebben we ook nodig om de wereld te kunnen duiden).
Het probleem met beeld is: je moet wel vormen van autisme tonen, waarbij het zichtbaar is, want anders wordt niet duidelijk dat het hier om een stoornis gaat. Dan komen er weer opmerkingen als: ‘Iedereen heeft autisme’, omdat het autisme dat getoond wordt niet onderscheidend genoeg is. In fictiefilms worden daarom ook vaak uiterlijke kenmerken toegevoegd aan het autisme, zoals in Rain Man het opvallende loopje en het gewieg van Raymond.
Het mooie vond ik de genuanceerde introducties en nabeschouwingen van Filemon. Hij plaatste de zojuist getoonde beelden meteen in perspectief. Door verschillende situaties te tonen, waarin mensen met autisme zich kunnen bevinden, ontstaat na vier afleveringen hopelijk een completer beeld van het spectrum.
In deze aflevering miste ik nog een vrouw met autisme, maar ik zag in het voorstukje dat daar nog wel op teruggekomen wordt in latere afleveringen. Voor mij persoonlijk was er weinig herkenning te vinden in deze aflevering, behalve in het verhaal van Filemon zelf.
Eigen ervaring van Filemon
Kritiek die vaak geuit wordt op representaties van autisme is dat er niemand met autisme bij betrokken is. Inmiddels weten we dat Filemon zelf ook autisme heeft. Het programma is dus gemaakt door iemand met autisme, óver en met mensen met autisme. Dat geeft een extra dimensie aan het programma.
Filemon zet zijn eigen proces en ervaring zeer oprecht in om meer openheid te creëren over autisme. Dat maakt het een prettige kijkervaring. Tijdens de uitzending kwam ik dan ook nog voornamelijk positieve berichten tegen op Twitter, die respect uitspraken voor de manier waarop Filemon zijn kwetsbaarheid toont. Ik ben het daarmee eens. Ik ben blij met een representant als Filemon en ik kijk uit naar de volgende afleveringen.
Heb jij ook gekeken? Wat vond je ervan?
16 gedachten over “De beeldvorming van autisme in ‘Het is hier autistisch’”
Heel mooi geschreven!
ik zag wel veel herkenning bij de interesses dat die heel specifiek zijn… Zoals jelle met zijn knikkerbanen en treinen is ook de interesse van onze zoon van 7 jaar. Maar ook dat hij grapjes niet goed herkend… ook het doel met de robot kan ik mij in vinden omdat zo de kinderen vragen leren stellen zonder dat ze de andere persoon ook nog moeten lezen. Vond het heel fijn kijken en vind het super hoe filemon dit doet!
Jouw verslag vult het programma goed aan en helpt ook dingen te plaatsen.
Ik heb zelf gekeken en ben het helemaal eens met jouw kijk erop. Ik kijk uit naar de volgende afleveringen.
Groetjes, Anne-Marie
Ik heb ‘m nog niet gezien, maar ga ‘m nog wel terugkijken. Was er wel benieuwd naar. Zelf heb ik geen autisme, maar heb wel twee broers met ASS en heb er in mijn werk ook wel mee te maken gehad.
Commentaar v e jongen v 12 tijdens en na de documentaire:
Voor de documentaire begon: man je gaat toch niet weeeeer naar zo n documentaire kijken. Wat een k@t nderwerp, je verpest mijn hele avond, mag die tv uit, je hebt nu zelf een obsessie.
Toen documentaire begon, kwam hij er toch bijzitten.
– mam die vent met die knikkers, das net Frans. Zo wordt, eigenlijk is Frans al helemaal zoals hij, alleen Frans is 10;
– mam, ik hoef toch niet zoals die jongen die voetbalt naar een tehuis? Ik gooi toch niet met stoelen en tafels door het klaslokaal? Zijn moeder zegt dat t een zware belasting is voor haar, ben ik ook een zware belasting voor jou? Hoeveel dan tussen 1-10?
– mam de presentator, heeft die t misschien ook? Weet hij het al
Mam, ik hou van jou. Ik wil bij jou blijven, niet naar zo een tehuis.
Ik: 1 op de 30 kindjes heeft er last van schat, alleen hun ouders weten t niet. Die blijven ook gewoon thuis wonen. Iedereen heeft t, de 1 iets meer dan de ander, komt goed schat
Mooi dat hij toch kwam kijken en dat jullie erover konden praten.
Ik heb de uitzending gemist, maar later terug gezien op Uitzending Gemist.
Laat ik het kort stellen: ik geef Filemon het voordeel van de twijfel.
Ik was bang dat er een estafette van extremen zou komen en ja voila, binnen vijf minuten was de eerste pianospelende savant in beeld. Uh-oh, dacht ik, het beeld is alweer bevestigd. Later kwam er een jonge voetballer voorbij, een knikkerkoning, die wel een mooi apparaat in elkaar geknutseld had, en nog iemand van wie de bijdrage mij ontgaan is. Allen voorzien van de typische “autistische” blik, spraak en houding, die het algemene beeld van autisme ook niet helpen. Het geheel was gelardeerd met bezoekjes aan wetenschappers die gesprekjes voerden over autisme. Niet bijzonder diepgaand, meer nog oppervlakkig en ik hoop dat dat in komende afleveringen verbetert.
Ja, ik blijf wel kijken, ook om te zien hoe het programma zich verder ontwikkelt. Maar ik zou graag zien dat het programma zich meer onthoudt van de freakshow teneur, die het beeld van autisme geen goed doet. Meer wetenschap en meer onderbouwing graag en minder (geselecteerde en beeldvormende?) voorbeelden van autisme.
En ik waardeer Filemon dat hij zichzelf onder loep neemt over mogelijk autisme bij hem. Ik zie het niet echt, maar dat zegt niks. Ik heb het ook met kunstjes afgekit en weggemoffeld, terwijl ik wel elke dag merk dat het er is.
Wat een mooi uiteengezet verslag.
Ik heb ook ASS en ervaarde de aflevering als positief, ben benieuwd naar de volgende afleveringen, Filemons eerlijkheid en wellicht ook kwetsbaarheid vond ik mooi om te zien.
Ik ben verder nog wat nieuw in blog land, maar ik ben erg blij dat ik jouw blog gevonden heb. Zelf ben ik door het lezen van andere blogs nu ook eindelijk begonnen, wellicht zijn alle bijdragen, hoe klein ook goed voor de beeldvorming van autisme? Ik ben dan ook zeer benieuwd naar je scriptie en ga deze lezen, ken jij ook dr James McGrath? Hij is bezig met een gelijksoortige studie naar autisme en beeldvorming in media en fictie, er staat een lezing van hem op youtube.
Hoi Aisha, dank je en bedankt voor de tip! Ik kende James McGrath nog niet. Ben hem gaan volgen op Twitter.
Interessante beschouwing. Ik was van tevoren huiverig omdat het zelfonderzoek van een bekende Nederlander als Filemon centraal werd gesteld, omdat hij door zijn (vaak controversiële) werk voor BNN mogelijk een imago met zich mee zou dragen dat van invloed kan zijn op hoe hij zichzelf hier opeens als ‘autistisch’ presenteert. In de praktijk valt dat gelukkig mee, want Filemon weet vanuit persoonlijke betrokkenheid en oprechte onwetendheid, een integer beeld te schetsen van de uiteenlopende kanten van ASS. Voor de verandering toont het autisme in de breedte en niet alleen zoals het zich heel specifiek uit bij één persoon tegenover zijn/haar omgeving. Een fijne stap voorwaarts t.o.v. het gros aan documentaires zonder de persoonlijke link.
Toch ben ik na twee afleveringen iets kritischer over de representatiemogelijkheden die de reeks biedt. Wat bij mij wringt is dat de serie totaal verschillende mensenlevens groepeert onder de diagnostische noemer ‘autistisch’, maar als je het eerlijk bekijkt verschillen de geportretteerde personen van elkaar als dag en nacht. Filemon is een soort bindmiddel tussen die uitersten, in werkelijkheid is de manier waarop zijn ASS invloed heeft op zijn leven wezenlijk anders dan die van de personen die hij in beeld brengt. In deze vorm blijft het een soort rariteitenkabinet waarin je mensen hebt die extreem ver afwijken van de norm en mensen die mee kunnen komen met het niet-autistische deel van de bevolking. Het blijft toch enigszins hangen dat wanneer je, zoals Filemon, in staat bent om een celebrity te zijn in televisieprogramma’s, je meer recht hebt van autistisch zijn omdat je uiteindelijk de skills hebt om met de rest mee te komen.
Ik wil even opmerken dat vanuit mijn perspectief en ik weet nu 8 jaar dat ik Asperger heb en heb in een beschermd wonen traject gezeten, Autisme geen handicap is, zelfs geen beperking. De problemen die mensen met een ASS stoornis hebben komen doordat de huidige maatschappij is ingericht voor 85% van de bevolking. Ik denk dat als mensen naar de positieve kanten van autisme zouden kijken men zou zien dat deze mensen nodig zijn om de wereld verder te helpen een wereld zonder autisten zou in mijn ogen niet vooruitkomen.
Een Autist
ik was blij verrast eindelijk een uitzending over autisme te ontdekken waarin ik mijn ervaringen met asperger syndroom van ex-echtgenoot, en vriend voor het leven, herken. Ik probeer al jaren om steeds beter te begrijpen, en vond in de uitzendingen van NL 3 verschillende verduidelijkingen die mij helpen. Bestaat de mogelijkheid om mijn ervaringen uit te wisselen over het leven met een partner met asperger syndroom? Kan ik ergens terecht om raad te vragen i.v.m. mijn mogelijkheid tot steunen? Ik bots tegen een muur van “hij moet het zelf vragen”, wat voor genoemd persoon onmogelijk is, en waardoor hij als 77 jarige langzaam wegkwijnt.
Fijn dat het programma je helpt om het beter te begrijpen. Er is sowieso op Facebook een groep om ervaringen uit te wisselen over het hebben van een partner met autisme. Als je een Facebookaccount hebt, zou je daar lid van kunnen worden. Als je op Google zoekt op ‘Partnercursus autisme’ kom je verschillende mogelijkheden tegen voor het volgen van cursussen samen met andere mensen die een partner met autisme hebben. Ook zijn er verschillende boeken over dit onderwerp:
– Partners in autisme
– Als je partner autisme heeft
– ASS bij je man wat dan
Ik hoop dat ik je zo een stukje verder geholpen heb. Heel veel succes met je zoektocht en super fijn dat je zo op onderzoek gaat om te kijken hoe je je partner kunt steunen.
zie mijn enthousiasme en vraag hierboven onder de naam Rijken H.A.I. Ik maakte typfout in email adres; en kreeg als reactie van jullie: “je reactie is in afwachtinge van moderatie”, wat betekent dat?
Hoi, ik bekijk elke reactie eerst voor ze online komen. Als ik toestemming geef worden ze geplaatst. Dat betekent ‘in afwachting van moderatie’.