Het Handboek Autisme en Gehechtheid is een boek gericht op ouders met een autistisch kind, maar ook voor “iedereen die autisme beter wil begrijpen en nieuwsgierig is naar hoe gehechtheidsontwikkeling bij autisme verloopt”. Yvonne helpt je, zodat je als ouder zelf gehechtheidsontwikkeling mogelijk kan maken bij het kind (ook al is dat kind inmiddels een jongere of (jong)volwassene). Yvonne gaat er namelijk vanuit dat er bij autisme sprake is van een achterstand of stilstand in de gehechtheidsontwikkeling.
“Ik zie autisme niet als een stoornis, maar als een achterstand en stilstand in de gehechtheidsontwikkeling.”
Daarmee wil ze zeggen dat er wel degelijk ontwikkeling mogelijk is. Zelf vind ik een achterstand en stilstand in de gehechtheidsontwikkeling niet per se beter klinken dan een stoornis, maar daar zullen de meningen over verschillen.
Yvonne Loekemeijer
Als moeder van een zoon met autisme voelde Yvonne zich onbegrepen. Ze had zelf veel tijd om met geduld haar zoon de wereld te laten verkennen, maar op de basisschool ging het mis, omdat er niet aangesloten werd op haar zoon. Dat werd haar eerste missie: zorgen dat er ook buitenshuis op haar kinderen aangesloten werd, zodat zij zich konden ontwikkelen.
Voordat Yvonne wist dat haar zoon autistisch is, werkte ze op een 24-uurs behandeling voor autistische kinderen. Ze zag daar hetzelfde gebeuren als bij haar zoon.
“Wel werden er heel veel cognitieve trucjes aangeleerd, zodat hij zich nog beter leerde aanpassen als een kameleon.”
Uiteindelijk is dat natuurlijk niet vruchtbaar, omdat je verwijderd wordt van jezelf en het veel energie kost. Het lukte Yvonne uiteindelijk om de omgeving ook aan te laten sluiten bij haar kinderen. Daarna wilde ze verder:
“Mijn vervolgmissie bestaat uit het delen van mijn kennis en inzichten aan ouders én hulpverleners van kinderen, jongeren en volwassenen met autisme.”
Handboek Autisme en Gehechtheid
Yvonne ontwikkelde de Loekemeijermethode. Die gaat ervan uit dat een autistisch persoon een eerste gehechtheidspersoon nodig heeft die actieve nabijheid biedt, waardoor het gehechtheidsproces weer op gang kan komen, te beginnen bij de fase waar de persoon in stil is blijven staan. De gehechtheidspersoon is de persoon naar wie een kind, jongere of volwassene als eerste toe gaat voor nabijheid, bevestiging en emotionele ondersteuning. Bij een volwassene roept dit natuurlijk de vraag op: wat als er geen eerste gehechtheidspersoon (meer) aanwezig is? In zulke gevallen kan een hulpverlener of de gehechtheidsspecialist (iemand die een opleiding heeft gehad om de Loekemeijermethode te kunnen toepassen) deze rol op zich nemen, onder bepaalde voorwaarden.
“Met de Loekemeijermethode leer je gedragingen, die vaak als vreemd, ongepast of hardnekkig worden geïnterpreteerd, te herkennen als juiste fasen in de gehechtheidsontwikkeling. Door hierbij aan te sluiten, maak je gehechtheidsontwikkeling mogelijk.”
In het boek word je meegenomen door de verschillende gehechtheidsfases waar stilstand heeft kunnen optreden in de ontwikkeling. Je leest welk gedrag er bij die fases hoort en hoe je daar als ouder of hulpverlener bij kunt aansluiten, zodat het kind weer tot ontwikkeling komt.
In het boek vertellen meerdere ervaringsdeskundigen hun ervaringen met de Loekemeijermethode en hun gehechtheidsontwikkeling. Ik denk wel zo’n tien verschillende personen. Zowel ouders als volwassenen met autisme. Dat vind ik heel positief.
Leesbaarheid
Het Handboek Autisme en Gehechtheid is groot en dik. Het boek heeft een A4-formaat en meer dan 300 pagina’s. Het is daardoor niet een boek dat je zomaar even voor je lol gaat lezen.
Hou er rekening mee, als je als autistisch persoon dit boek gaat lezen, dat het confronterend kan zijn. Het werkt ook zeker verhelderend, maar je wordt flink aangezet tot nadenken over je eigen jeugd. Daar moet je wel zin in hebben en klaar voor zijn.
Voor ouders van een autistisch kind kan het denk ik ook een verhelderend boek zijn, maar zelf zou ik na het lezen van het boek niet zo goed weten waar ik zou moeten beginnen, omdat het zo veel informatie is die je nog om moet zetten naar de praktijk.
Mijn mening
Ik denk dat dit boek en deze methode veel autistische mensen (ook volwassenen) zou kunnen helpen. Met de methode zelf zie ik weinig mis, als het op je van toepassing is. Als je dit met een volwassene aangaat, moet diegene er natuurlijk wel zelf volledig achterstaan. Ik denk dat het ook nuttig is om op meerdere momenten in het traject te checken of de persoon er nog steeds achterstaat.
Er zijn twee dingen die ik minder sterk vind aan het boek:
- Yvonne ziet de gehechtheid als verklaring voor alle lasten die gepaard gaan met autisme. De ondertitel van het boek is ook: ‘Autisme verklaard vanuit een ontwikkelingsachterstand en stilstand in de gehechtheid.’ Het is wat mij betreft EEN verklaring, maar niet DE verklaring en zo wordt het wel een beetje gebracht.
- Yvonne raadt psycho-educatie af, omdat dit vaak vanuit een negatieve formulering gebracht wordt en de persoon met autisme zo geen realistisch zelfbeeld kan opdoen. Ze schrijft: “Vervang psycho-educatie door het gaan doorlopen van de ontwikkelingsfasen van de gehechtheid met de eerste gehechtheidspersoon.” Daarna volgt een ervaringsverhaal van een ouder die de gedragingen van haar kind nooit gekoppeld heeft aan autisme: “Dit woord is nooit gevallen tijdens zijn kindertijd.” Volgens Yvonne kunnen autistische mensen beter horen dat hun problemen komen door een achterstand in de gehechtheid dan door autisme. Yvonne heeft natuurlijk een punt met dat psycho-educatie vaak vanuit een negatieve formulering gebracht wordt. Dit vinden autistische mensen zelf ook een probleem. Moet je daardoor helemaal geen psycho-educatie meer aangaan? Nee, dat denk ik niet. Ik snap het dilemma van ouders: vertel je je kind wel of niet dat het autistisch is? Zeker tot een bepaalde leeftijd. Maar ik denk niet dat het compleet negeren van het woord autisme helpend is. Het kind kan zo mogelijk ook geen realistisch zelfbeeld opdoen.
1 gedachte over “Boekrecensie: Handboek Autisme en Gehechtheid van Yvonne Loekemeijer-Verheijden”
Persoonlijk geloof ik niet dat autisme veroorzaakt wordt door hechtingsproblemen.
(Straks gaan we weer terug naar de Ijskastmoeders)
Trouwens, als de problemen pas op school beginnen, hoe kan het dan een hechtingsprobleem zijn?
Aansluiten op de ontwikkelingsfase van het kind en aansluiten bij zijn belevingswereld, dat zie ik zeker zitten.
Daar valt nog veel te winnen in het onderwijs.
Maar het A-woord vermijden, is denk ik niet helpend. Het is aan de ouders en andere betrokkenen om er wel positief of neutraal over te praten met het kind. Niet als een stoornis die het leven verpest, maar als een manier van waarnemen, met specifieke kwetsbaarheden en kwaliteiten.
Mooie en kritische recensie.