Op mijn website hou ik een aantal lijstjes bij; bijvoorbeeld van films en series over autisme die op Netflix staan. Iemand wees me op de Zuid-Koreaanse serie It’s okay not to be okay als aanvulling voor het lijstje. Ik besloot het te gaan kijken en raakte meteen geïntrigeerd door de manier waarop autisme weergegeven wordt in de serie. Het leek, kort gezegd, alsof ik naar een kopie van Rain Man zat te kijken. Nou is dat in Europa een stereotype dat ook nog steeds voorkomt, maar toen ik nog twee andere Zuid-Koreaanse series keek met een autistisch personage erin, kwam ik erachter dat het daar nog aan de orde van de dag is. Zo raakte ik geïnteresseerd in de representatie van autisme in (Oost-)Aziatische films en series en besloot ik dit artikel erover te schrijven.

Context: autisme in Azië

In Oost-Azië is er sprake van onderdiagnose van autisme. Autisme wordt waarschijnlijk minder vaak gediagnosticeerd dan dat het daadwerkelijk voorkomt. Hiervoor zijn een aantal redenen:

• Veel onderzoeken die gedaan worden naar de prevalentie nemen alleen kinderen met autisme mee en laten de volwassenen buiten beschouwing.
• De cijfers zijn niet compleet betrouwbaar, omdat er gebieden op het platteland zijn waar de aantallen niet gerapporteerd worden of waar nog veel misverstanden zijn over autisme, waardoor mensen geen diagnose krijgen.
• Autisme heeft nog weinig bekendheid. Bijvoorbeeld doordat het ook minder naar voren komt in de media. Ook wordt er door schaamte weinig in het openbaar over gepraat. Hierdoor herkennen ouders autisme niet bij hun kind.
• Aziatische ouders merken het wel op als hun kind op verstandelijk gebied achterloopt, maar ten opzichte van Europese en Amerikaanse ouders, noemen ze minder snel autistische kenmerken bij hun kind. Dit kan komen, doordat ze niet op de hoogte zijn van wat autisme is, of doordat ze een andere perceptie hebben van de term. Het op een rijtje zetten van voorwerpen (wat een kenmerk van autisme kan zijn), kan gezien worden als ‘netjes zijn’ en dus iets wat je juist moet waarderen. Daarmee rijst ook de vraag of de huidige vragenlijsten die bestaan voor het diagnosticeren van autisme wel geschikt zijn voor over de hele wereld, of dat ze aangepast moeten worden per cultuur.
• Er is sprake van veel schaamte rondom (het praten over) autisme. Vooral bij Chinese ouders is er veel stigma, omdat zij veel waarde hechten aan sociale status en identiteit. In Zuid-Korea worden kinderen soms expres gediagnosticeerd met een hechtingsstoornis in plaats van autisme. Autisme wordt namelijk gezien als een genetische vlek in de familie. In India en Japan worden kinderen met autisme vaak binnengehouden. Autisme is daardoor niet zichtbaar in de maatschappij en daardoor wordt er gedacht dat het er ook niet is.

Als er dan eenmaal een diagnose is, zijn er over het algemeen weinig voorzieningen. Veel behandelingen vinden plaats in de private sector (en moeten dus zelf betaald worden). Ook is er vaak weinig steun vanuit de omgeving, vanwege het stigma. Japanse mensen zeggen bijvoorbeeld eerder dat autisme ontstaat door de opvoeding dan door genetische factoren. Ze zullen dan naar een kind met autisme en hun ouders kijken alsof het hun eigen schuld is en dat de ouders gewoon wat strenger moeten zijn voor het kind.

Meer bekendheid voor autisme

Er wordt wel steeds meer bekend over autisme in (Oost-)Azië. Dat is te zien aan de media-aandacht en het aantal films en series dat erover gemaakt wordt. Tegelijkertijd is het natuurlijk ook met dánk aan die films en series, dat er meer bekendheid is.

Het accepteren van autisme is echt nog wel de volgende stap. Waar daar in Europa en Amerika al volop aandacht voor is de laatste decennia, staat het in Azië nog in de kinderschoenen. Vaak wordt nog gedacht dat autisme te genezen valt en ook genezen moet worden. Men veronderstelt dat alleen kinderen autisme hebben, en dat ze op volwassen leeftijd weer beter zijn.

Doordat het internet steeds beter beschikbaar is, en steeds meer mensen Engels kunnen begrijpen, kunnen meer mensen zelf onderzoek doen naar wat autisme is. Zo kunnen ouders misverstanden over hun kind uit de weg helpen en gaan volwassenen meer zelfonderzoek doen en zich groeperen/voor zichzelf opkomen. Er komen steeds meer verenigingen, speciale scholen of programma’s gericht op het verbeteren van de levenskwaliteit van autistische mensen.

Representatie van autisme in Oost-Aziatische media

Er zijn nog weinig onderzoeken gedaan naar de beeldvorming van autisme in Aziatische media, maar ik heb er een paar kunnen vinden.

Er werd bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar stereotypes over autisme in Chinese kranten. Hier kwamen een aantal veelvoorkomende stereotypes uit naar voren, namelijk: autisten worden weergegeven als kinderen, als patiënten, of als savants.

Zoals ik al eerder schreef worden autistische mensen in Japan vaak binnengehouden en zo komen Japanse mensen niet vaak in contact met autistische mensen zélf. Hun beeld wordt daardoor vooral beïnvloed door wat ze zien op tv en in films. Dat kan op zich een prima manier zijn om bekend te raken met een onderwerp, maar het kan ook een stereotiep en irreëel beeld worden.

Autisme in Aziatische films en series wordt nog vaak weergegeven vanuit het medische model. Autisme wordt dan gezien als stoornis of ziekte die genezen moet worden. Vanuit de tegenhanger, het sociale model, wordt meer gepoogd de omgeving aan te passen, zodat de persoon met een beperking een fijn leven kan hebben.

Drie Zuid-Koreaanse series vergeleken

Op Netflix Nederland staan drie Zuid-Koreaanse series met een autistisch (hoofd)personage:

• It’s okay not to be okay
• Move to Heaven
• Good Doctor

Good Doctor

Good Doctor is het origineel van de populaire Amerikaanse serie The Good Doctor. Dit is interessant, omdat we op die manier de representatie in Zuid-Korea en Amerika met elkaar kunnen vergelijken.

De originele serie was zeer populair in Zuid-Korea. De pilots van de Koreaanse en de Amerikaanse series zijn nagenoeg hetzelfde, maar daarna gaat het verhaal een compleet andere kant op. In de Amerikaanse versie krijgt Shaun veel eerder en sneller het vertrouwen van zijn collega’s en zijn meerdere. In de Koreaanse versie moet Shi-on daar de hele serie voor vechten. Dit zou weleens realistischer kunnen zijn, voor hoe autistische mensen in het dagelijks leven behandeld worden, maar zeker voor hoe het er in de Koreaanse maatschappij aan toegaat.

Wat me meteen opviel toen ik de Koreaanse Good Doctor keek, was dat het binnen een paar minuten na de start van de eerste aflevering meteen ging over het genezen van autisme. Er werd gezegd dat Shi-On bijna genezen was en dat hij daardoor geschikt zou zijn voor het werk. Terwijl duidelijk te zien is dat hij autistisch is, ook als volwassene. Hier wordt gesuggereerd dat autistische mensen geen dokter zouden kunnen worden. Dat kan alleen als ze (deels) genezen zijn.

Wat niet bewaard gebleven is uit de originele versie van Good Doctor, is de empathie van de dokter en dat vind ik jammer. In het Amerikaanse The Good Doctor heeft Shaun weinig begrip voor zijn patiënten. Hij houdt geen rekening met hun gevoelens. Shi-On is echter zeer begripvol naar kinderen. Meestal begrijpt hij ze beter dan zijn collega’s. Hij weet precies wat hij moet zeggen of doen om ze te laten meewerken.

Samenvattend zouden we kunnen zeggen dat de Amerikaanse versie meer gericht is op entertainment, terwijl de originele versie meer informerend is.

Conclusie

De andere twee series zal ik niet zo uitgebreid bespreken, maar wat opvallend is, is dat in alle drie de series de ouders van het autistische personage afwezig/dood zijn. Dat is een plot dat we vaak terugzien in films en series met een autistisch personage erin. Door personen weg te halen waar de persoon met autisme op steunt (de ouders), ontstaat er een penibele situatie. Het personage met autisme staat onder grote druk, krijgt veel meltdowns, en dat is voor het publiek interessant om te zien.

Ook worden alle drie de personages weergegeven als kinderlijk, zoals hierboven ook bleek uit het onderzoek naar Chinese kranten. Wel krijgen we door deze series volgens mij een goed beeld van hoe er in Zuid-Korea tegen autisme aangekeken wordt. Het komt althans overeen met wat ik over de context geleerd heb tijdens mijn onderzoek naar dit onderwerp. Dit artikel was een eerste verkenning van het onderwerp autisme in (Oost-)Aziatische films en series. Ik hoop dat er meer over geschreven zal worden en ik zal zelf ook proberen up-to-date te blijven, zodat ik er in de toekomst meer en genuanceerder over kan schrijven.