De gedeeltelijk autobiografische romans van Judith Visser over autisme zijn met de publicatie van Zondagskracht een trilogie geworden. Zondagskracht is daarmee dus ook het laatste deel in deze serie over het leven van Jasmijn Vink.

Zondagskind (deel 1) gaat over opgroeien met autisme, hoewel Jasmijn op dat moment zelf nog niet weet dat ze autistisch is. Jasmijn kan op haar derde al lezen en schrijven, maar nog niet praten. Ze houdt ontzettend van dieren en krijgt migraine als ze overprikkeld raakt van feestjes.

In Zondagsleven (deel 2) probeert Jasmijn een kantoorbaan uit, maar dit blijkt niks voor haar. Langzaamaan ontdekt ze wat er nodig is om een fijn leven te leiden, en ontmoet ze de liefde van haar leven.

De delen zijn overigens ook los van elkaar te lezen, dus ben je niet per se geïnteresseerd in de kindertijd, dan kun je ook in Zondagsleven of Zondagskracht beginnen, hoewel het leukst wel is om ze allemaal te lezen vind ik. Autisme geeft namelijk uitdagingen en voordelen in elke levensfase en dat blijkt uit deze boeken heel duidelijk.

Judith Visser

Judith Visser is een Nederlandse schrijfster geboren in 1978 in Rotterdam. Ze werd bekend met het schrijven van thrillers. In 2014 kreeg ze haar autismediagnose, waarna in 2018 het eerste deel van haar trilogie over leven met autisme gepubliceerd werd. Judith Visser woont met haar man en wolfshonden in Rockanje, waar ze een zo rustig mogelijk leven voor zichzelf gecreëerd heeft met zo weinig mogelijk prikkels.

Van Zondagskind en Zondagsleven zijn meer dan 90.000 exemplaren verkocht, en Zondagskracht kwam meteen na het verschijnen binnen in de top 10 van de bestseller 60.

De inhoud van Zondagskracht

Jasmijn is naar Rockanje verhuisd en heeft daar een fijn en prikkelarm bestaan opgebouwd met haar man en wolfshond. Maar is die bubbel bestand tegen de uitdagingen die het leven soms opwerpt? Verschillende gebeurtenissen in het leven van Jasmijn brengen haar aan het wankelen.

Een aantal grote verschuivingen komen voorbij, zoals op het gebied van werk, de coronacrisis en het overlijden van een belangrijk persoon. Dat laatste is iets wat in fictiefilms vaak gebruikt wordt om een interessant verhaal te krijgen: een belangrijke steun van het autistische hoofdpersonage valt weg, wat doet dat met diegene? Vaak wordt er dan een broer of zus teruggevonden die totaal niet snapt hoe het werkt en krijgt het autistische personage heftige meltdowns.

In het leven van Jasmijn a.k.a. Judith is zo’n persoon echt weggevallen en in Zondagskracht lees je dan ook een realistische weergave van wat dit doet met haar.

De schrijfstijl en het taalgebruik in Zondagskracht

De schrijfstijl van Judith vind ik zelf erg prettig, net als in het eerste en tweede deel. Hier is niks in veranderd. De zinnen lopen soepel en hoef je nooit twee keer te lezen om door te laten dringen wat er nou eigenlijk staat. Ook is Judith heel goed in het verwoorden van haar autisme en het opslaan van herinneringen, zodat ze die heel levendig kan navertellen. Het maakt invoelbaar hoe het leven voor haar is, voor mij, maar ik hoop ook voor mensen zonder autisme.

‘Zondagskracht is het langverwachte slotdeel…’ staat het boek overal aangekondigd. Denk ik dat dit het einde is van deze reeks? Ja, dat denk ik wel. Denk ik dat Judith Visser nooit meer over autisme zal schrijven? Nee, dat denk ik niet. Ik vermoed dat Judith in de toekomst nog weleens een boek over autisme zal schrijven, maar wellicht in een andere vorm. Een nieuwe serie? Over een fictief personage die niet gebaseerd is op haarzelf? Wie zal het zeggen; de mogelijkheden zijn eindeloos.

Mijn mening

Het eerste deel van Zondagskracht greep me wat minder dan Zondagskind en Zondagsleven, dus ik was even bang dat de magie van de serie weg was voor mij, maar ik denk dat het persoonlijk is, want ik lees online vooral lovende verhalen. Op het moment dat in het boek de coronacrisis uitbreekt was ik geboeid.

Voor mijzelf was de coronacrisis in bepaalde opzichten best een fijne tijd. Natuurlijk waren er angsten en veranderingen, maar het was ook een hele rustige, overzichtelijke en voor mij geen eenzame tijd, omdat iedereen ineens op mijn manier digitaal ging communiceren. Ik vond het heel interessant om het verhaal te lezen van iemand die het compleet anders ervaren heeft.

Wat ik erg herkenbaar vond is dat je dus nog zo’n fijne wereld voor jezelf opgebouwd kunt hebben, maar dat er altijd veranderingen kunnen plaatsvinden. In je persoonlijke leven, in je werk, in de wereld… en dan blijkt die bubbel daar toch niet altijd tegen bestand te zijn. Judith beschrijft ontzettend goed welke invloed dit kan hebben. Ik voelde hoe beklemmend dit voor mij ook altijd is, hoe je basis dan aangetast wordt, hoe je gaat overleven en hoe moeilijk het is om daar weer uit te komen.

Judith was in eerste instantie eigenlijk niet van plan om een derde deel te schrijven. De aanleiding hiervoor was dat er een stuk in dagblad Trouw verscheen, waarin Noks Nauta en Willem de Boer beweerden dat Judith geen autisme heeft. Ze baseerden dat op de feiten dat Judith zelfstandig woont, schrijver is en een relatie heeft. Voor zover Judith weet hebben beide personen nooit haar boeken gelezen of zijn ze nog nooit bij een lezing van haar geweest.

Dit zijn natuurlijk allemaal dingen die niks zeggen over je autisme en het is een hele verouderde visie om te denken dat deze dingen niet samengaan met autisme. Judith schrijft daarover in het nawoord van Zondagskracht:

Het is alsof er gezegd wordt: Joh, vergeet het maar, dat kun jij allemaal niet, jouw dromen zullen nooit uitkomen! En lukt het je wel? Nou, dan heb je blijkbaar geen autisme.

En dit is natuurlijk ook precies wat veel autisten in het dagelijks leven te horen krijgen, en beide kanten zijn erg kwalijk. Hopelijk lezen veel mensen haar Zondagstrilogie, voordat ze zomaar uitspraken doen over (haar) autisme.