Follow de SOA gaat over de autistische Esmée, die onlangs ontmaagd is en daarbij een SOA opgelopen heeft. Ze wil graag weten waar de SOA vandaan komt en duikt in de sekslevens van haar klasgenoten om te achterhalen hoe de chlamydia zich verspreid heeft.
De serie begint met Esmée die een graf voor zichzelf aan het graven is en erin gaat liggen, al cijfers opnoemend. Dit begin deed me enorm denken aan het boek Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht van Mark Haddon. Sowieso doet de verhaallijn van de serie denken aan dit boek. In Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht gaat de vijftienjarige Christopher op zoek naar hoe de hond van de buurvrouw doodgegaan is. Ook hij heeft een voorliefde voor wiskunde. De vorm van de serie doet dan weer meer denken aan Sex Education (serie op Netflix).
In Follow de SOA gaat het dus over Esmée die ontmaagd wordt door Jacob en even later blijkt Jacob een SOA te hebben. Hij beschuldigt Esmée hiervan, maar aangezien Esmée nog geen seksueel contact had gehad, kan de chlamydia niet van haar afkomstig zijn. Ze wil weten waar het wel vandaan komt en gaat met behulp van haar voorliefde voor analyseren op zoek naar via wie de SOA zich verspreid heeft.
Representatie van autisme
Na het stereotiepe begin wordt de beeldvorming gelukkig iets gematigder. Wat ik verfrissend vind is dat het autisme van Esmée niet per se aan de buitenkant zichtbaar is. Het wordt wel duidelijk uit wat ze zegt en hoe ze denkt, maar van buiten voldoet ze niet aan de stereotypes die we vaak zien in films en series over autisme.
Wat dus wel stereotiep is, is de obsessie van Esmée met cijfers. Dit komt wel voor bij vrouwen met autisme, maar veel minder dan bij mannen. Vrouwen met autisme zijn vaker goed in taal dan mannen met autisme.
Daarnaast heeft Esmée nogal een obsessie met seks. Ze wil per se seks hebben, en krijgt dat ook voor elkaar. Het wordt mij niet helemaal duidelijk waaróm ze precies seks wil hebben. Alleen om erbij te horen? Het onderwerp seks in combinatie met autisme is dan wel weer verfrissend, want het komt niet vaak voor in films en series dat een autistisch personage behoefte heeft aan seks. Al wil Esmée vooral seks hebben om het seks hebben en hoeft er voor haar blijkbaar geen liefde bij te komen kijken. Autisten zijn vaker aseksueel, maar een groot gedeelte heeft wel gewoon behoefte aan seks. Het is fijn dat dat stereotype ontkracht wordt.
Nog voordat je als kijker hoort dat Esmée autistisch is, wordt ze veel belachelijk gemaakt en uitgescholden voor autist. Er lijkt weinig begrip te zijn voor haar, terwijl de mensen om haar heen wel weten dat ze autistisch is.
Controverse rondom Follow de SOA
Follow de SOA had een autistische acteur kunnen hebben die de rol van Esmée zou spelen, maar zo ver is het niet gekomen. Zjos Dekker werd gevraagd om auditie te doen. Ze gaf daarbij aan dat, mocht zij het niet worden, ze graag zou helpen meedenken vanuit haar ervaring. Ze liet haar e-mailadres en telefoonnummer achter.
Beeld: Videoland via RTL Boulevard
Zjos kreeg de rol niet. Het werd Damaris de Jong. Iemand die qua uiterlijk, en qua kledingstijl in de serie, zó op Zjos lijkt dat veel mensen dachten dat zij het was. Zjos vond Esmée ook wel een beetje op zichzelf lijken, maar dacht dat het toeval was, tot een schrijver van de serie op Instagram aangaf dat ze Zjos daadwérkelijk als inspiratiebron hadden gebruikt.
Zjos is door de actrice benaderd via social media, maar dit heeft Zjos te laat gezien. Het was beter geweest als de makers contact op hadden genomen. Met het acteerwerk is weinig mis vind ik zelf. Het stereotiepe zit ‘m meer in de opbouw van het script en van het personage. Volgens de makers zijn er in dat stadium wel andere ervaringsdeskundigen betrokken geweest, laten ze weten in een reactie via Veronica Superguide. Verder staat in het artikel:
Zjos gaf in een tweet aan dat er “entertainment wordt gemaakt over mijn rug heen“. Wat is jullie reactie daarop? “Wij vinden het heel jammer dat zij het zo ervaart en hebben Zjos meteen gebeld om dit uit te spreken. We hadden graag dat gevoel voorkomen. Er is hard gewerkt om van Follow de SOA een open en inclusieve serie te maken met geloofwaardige karakters, die helpt het gesprek over autisme en andere maatschappelijke thema’s verder op gang te brengen. Net als Zjos zelf zo knap doet.“
Ik vind dat het de makers tot op zekere hoogte gelukt is om er een open en inclusieve serie van te maken. Het personage Esmée vind ik niet per se óngeloofwaardig. Wel vind ik het erg hoe ze met Zjos om zijn gegaan. Autistische mensen gebruiken als louter inspiratiebron, zonder dat van tevoren te overleggen en zonder ze te betrekken in het proces, is niet oké.
Gerelateerde Berichten
- Vanaf 21 september op NPO1: Het A-woord (Nederlandse serie over autisme)
Op maandag 21 september 2020 om 21.35 uur wordt bij de EO op NPO1 de…
- Onderzoek naar de impact van de COVID-19-pandemie op autistische volwassenen
De onderzoeksgroep EXPLORA van de Universiteit Gent heeft een onderzoek opgezet om te onderzoeken welke…
- Inventarisatie-avond over autisme in andere culturen
Birsen Başar organiseert samen met de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) een inventarisatie-avond over autisme…
1 gedachte over “Follow de SOA: serie op Videoland met een autistische hoofdpersoon”
Vreselijk hoe ze met Zjos omgegaan zijn. Het zou ze sieren als ze haar alsnog betalen voor het zijn van de inspiratiebron. Of een tweedehands opoefiets met drie versnellingen geven.