Als je een intake hebt bij een hulpverlener of een kennismakingsgesprek bij je opleiding, wordt vaak de vraag gesteld waar je precies hulp bij nodig hebt, of wat je hulpvraag is. Bij autisme is die vraag lastig te beantwoorden. Daar zijn verschillende redenen voor:
- Het is gewoon een lastige vraag (ook voor veel mensen zonder autisme).
- Autistische mensen hebben vaak moeilijkheden met informatieverwerking: wat is precies de vraag? Welk doel is belangrijk en welke niet? Er is zeker tijd nodig om hierover na te denken. Binnen één gesprek kom je hier meestal niet uit.
- Autistische mensen hebben vaak last van alexithimie: moeite hebben met het begrijpen en verwoorden van de eigen gevoelens.
- Autisme dringt in alles door, dus je hebt gewoon hulp nodig bij het (over)leven, maar dat wordt vaak als te vaag gezien om een hulpvraag te zijn.
Aan hulpverleners en beleidsmakers
Ik vind het ongelofelijk om te horen (en dat hoor ik vaak!) dat mensen hulp geweigerd wordt, omdat ze niet weten wat hun hulpvraag is. Daarom wil ik me als eerste richten tot hulpverleners en beleidsmakers, want ik vind dat er ten eerste een taak voor hen ligt om dit op te lossen. Dat iemand geen hulpvraag weet, betekent niet dat er geen hulpvraag is of dat iemand geen hulp wil!
In principe is dat al een hulpvraag: help me te ontdekken waar ik hulp bij nodig heb. Dat kun je dan ook voorstellen om op te schrijven als hulpvraag.
Maargoed, het systeem werkt op dit moment helaas zo dat je een hulpvraag moet hebben om hulp te krijgen, en daarom volgen hier wat tips van iemand die veel ervaring heeft met hulpverlening.
Wat is een hulpvraag?
Veel instanties werken ‘vraaggestuurd’. Omdat er gebruik wordt gemaakt van korte, afgebakende trajecten, willen ze graag meteen weten wat jouw concrete vraag is en wanneer die vraag beantwoord is (oftewel, wanneer het traject kan stoppen). Hoe concreter, hoe beter, dus (onderaan deze blog vind je voorbeelden van hulpvragen).
Een hulpvraag gaat vaak uit van iets wat niet goed gaat of waar je last van hebt. Daar kun je dan een vraag bij stellen die iets zegt over op welke manier je daarbij geholpen kunt worden.
Een hulpvraag kan theoretisch zijn (hoe herken ik overprikkeling?) of praktisch (hoe zorg ik ervoor dat ik mijn rekeningen betaal?), en kan zich afspelen op allerlei levensgebieden. In het zorgplan dat ik moest maken voor de aanvraag van mijn Wlz-indicatie staan bijvoorbeeld de volgende levensgebieden:
- Wonen
- Sociale contacten
- Lichamelijke gezondheid
- Mentaal welbevinden
- Relaties, intimiteit en seksualiteit
- Werken
- Vrije tijd
- Financiën en administratie
Waar kun je hulp bij vragen?
Waar je hulp bij nodig hebt, is vaak een erg brede vraag. Die kan alle kanten opgaan, en daarom is hij zo moeilijk te beantwoorden, want wat kan een probleem zijn bij autisme? Voorstellingsvermogen. Het vermogen om je iets voor te stellen wat er nog niet is.
Hoe weet je waar een instantie of hulpverlener je bij kan helpen, als je niet weet wat hun aanbod is? Of wat een psycholoog, psychiater, coach of begeleider precies doet?
Zorg dat je dit uitzoekt, voor zover dat mogelijk is. Google wat een psycholoog voor je kan betekenen. Ga naar de website van de instantie waar je aangemeld bent en kijk wat voor therapieën of trainingen ze bieden en welk aanbod iets voor jou kan zijn. Staat het niet op de website, vraag het dan bij het intakegesprek of kijk rond in de wachtkamer. Wellicht hebben ze informatiefolders.
Wie kan je helpen bij het verhelderen van je hulpvraag?
Als je niet weet wat je hulpvraag is, maar je denkt wel hulp nodig te hebben, waar kun je dan terecht?
Het meest logische is natuurlijk om mensen in je omgeving te vragen om hulp: familie, vrienden, of misschien ken je mensen via social media of gamen. Met hen kun je brainstormen over waar je last van hebt en wat je nodig hebt van professionals.
Je kunt ook andere mensen met autisme vragen om hulp hierbij. Zij weten vaak van binnen hoe het werkt en hebben misschien ervaringen opgedaan met de vragen waar jij nu op vastloopt. Andere autistische mensen kun je bijvoorbeeld bereiken via social media (bijvoorbeeld Facebookgroepen: Autisme Samen Sterk of Autisme Platform) of gespreksgroepen.
Er zijn ook professionele instanties die je hierbij kunnen helpen. Je kunt bijvoorbeeld beginnen bij je buurtteam of stichting MEE. Als het goed is kunnen zij je helpen met het formuleren van je hulpvraag en het bedenken van waar je het beste terechtkan met die hulpvraag. Je hebt ook recht op (onafhankelijke) cliëntondersteuning. Zij kunnen je ook helpen met het formuleren van je hulpvraag en bij het in gesprek gaan met de juiste indicatiesteller.
Minddistrict biedt een module ‘Mijn hulpvraag in kaart’. Deze biedt ondersteuning bij het verhelderen van je hulpvraag. Het is niet speciaal voor autisme, maar kan mogelijk wel helpen. Hiervoor moet de instantie waar je hulp krijgt gebruik maken van Minddistrict en moet de module in de app klaargezet worden door je hulpverlener.
Welke vormen van hulp zijn er?
Als je weet op welke gebieden je hulp nodig hebt, kun je gaan bepalen welke hulp je precies nodig hebt. Dit is dus een volgende stap. Er zijn verschillende niveaus van hulp vragen:
- Overnemen: je kunt vragen om iets volledig over te nemen. Een voorbeeld hiervan is een huishoudelijke hulp. Die doet het schoonmaken voor je, eventueel zonder dat je er zelf bij bent. De kans dat een begeleider of psycholoog iets helemaal van je overneemt is klein, omdat deze hulp meestal gericht is op het uiteindelijk zelf kunnen.
- Samen doen: je kunt vragen om iets samen te doen met de hulpverlener. Bijvoorbeeld samen een la opruimen of samen je administratie doen.
- Ondersteuning bij het zelf doen: je gaat een bepaalde taak zelf doen, maar de hulpverlener is er wel bij om eventueel aanwijzingen te geven.
- Toekijken: je kunt iets onder toezicht doen. Dan doe je het zelf, maar soms helpt het gewoon als er iemand bij is. Bijvoorbeeld: je begeleider zit bij jou in huis, terwijl jij stofzuigt.
Wellicht zijn er nog meer mogelijkheden. Ik heb ooit een lijstje gezien bij een hulpverlenende instantie, maar kon die nu niet terugvinden.
Voorbeelden van hulpvragen
Omdat het dus zo moeilijk kan zijn om uit het niets een hulpvraag te bedenken, volgen hier gewoon wat voorbeelden van hulpvragen die ik zelf heb gehad. Wellicht zie je er eentje tussen staan die ook bij jou past. Ik maak hierbij een onderscheid tussen behandelvragen (die bijvoorbeeld bij de ggz of een psycholoog thuishoren) en begeleidingsvragen (die je kunt stellen aan een begeleider). Dit loopt uiteraard af en toe in elkaar over, dus het wil niet zeggen dat je vragen uit de ene categorie bij de andere hulpverlener kan stellen.
Behandelvragen
- Wat kan ik wel en niet?
- Waar liggen mijn grenzen?
- Wat zijn mijn kwaliteiten/sterke punten?
- Wat is autisme en wat is angst/persoonlijkheid/opvoeding/trauma?
- Hoe uiten de autismekenmerken zich bij mij?
- Hoe accepteer ik mijn autisme?
- Wat is het verschil tussen onder- en overprikkeling en hoe herken ik dat bij mezelf?
- In hoeverre camoufleer ik mijn autisme?
- Hoe ga ik om met uitsluiting of momenten dat ik onbegrip of afwijzing ervaar?
- Hoe ontdek ik wat ik leuk vind/nodig heb?
Begeleidingsvragen
- Hoe deel ik mijn planning in, zodat er een balans is tussen over- en onderprikkeling?
- Hoe berg ik mijn administratie op, zodat ik belangrijke papieren terug kan vinden?
- Hoe bepaal ik wat ik belangrijk vind en hoe maak ik daar keuzes in?
- Hoe deel ik mijn vrije tijd in?
- Hoe maak ik nieuwe vrienden?
- Hoe onderhoud ik contact met bestaande vrienden?
- Uit welke taken bestaat het huishouden en hoe vaak moet ik die doen?
Heb je meer tips voor het formuleren van een hulpvraag? Laat die dan hieronder in de reacties achter. Zo helpen we elkaar!
1 gedachte over “Hoe weet je wat je hulpvraag is en hoe stel je die?”
Het invullen van de zelfredzaamheidsmatrix kan ook helpend zijn om je hulpvragen in kaart te brengen https://www.zelfredzaamheidmatrix.nl/
Schakel zonodig naasten in bij het invullen. Als je het digitaal doet komt er ook een zeer duidelijk rapport uit.