Anneke Groot is moeder van een zoon met autisme. Vanuit stichting Horison werkt ze al 25 jaar als begeleider, ontwikkelaar en trainer. In 2015 bracht ze het boek Houvast uit, dat ging over contactgericht spelen en leren met kinderen met autisme. Onlangs kwam Neurospeciale kinderen begrijpen en begeleiden uit, dat gaat over het PADEN-model om kinderen met bijvoorbeeld autisme te begeleiden, dat door Anneke ontwikkeld is.
Anneke vroeg mij zelf om haar boek te recenseren. Het is nog niet vaak gebeurd dat schrijvers van een methode voor het begeleiden van autisten me vroegen om hun boek te recenseren. Ik vind het dus voor Anneke spreken dat ze expliciet op zoek ging naar iemand uit de doelgroep zelf om haar boek te lezen. Ik denk dat ze er dan tijdens het schrijven van haar boek ook rekening mee gehouden heeft dat autistische mensen het zouden kunnen gaan lezen. Dat is te merken aan hoe ze schrijft en dat is erg prettig.
Neurospeciale kinderen
Toen ik van Anneke de vraag kreeg om haar boek te recenseren, viel de titel me meteen op. Het woord neurodivers ken ik uiteraard, maar van neurospeciaal had ik nog nooit gehoord. Ik vroeg me af hoe Anneke tot deze keuze gekomen was en vroeg haar dat. Ze legde uit dat bij navraag aan potentiële lezers bleek dat mensen bij neurodiversiteit aan een grotere groep dachten dan bij neurospeciaal en dat ze daarom voor dit woord gegaan is. Maar wat is neurospeciaal dan volgens Anneke?
‘Neurospeciaal is de beschrijving van alle kinderen, jongeren, en (jong)volwassenen die de wereld anders ervaren en daarom een eigen manier van voelen, leren, denken en doen hebben die regelmatig botst met het reguliere voelen, leren, doen en denken.’
Onder neurospeciaal verstaat Anneke Groot de volgende groepen:
- Kinderen met AD(H)D, ASS, DCD, TOS of dyslexie
- Kinderen die beelddenker, hoogsensitief, hypermobiel of hoogbegaafd zijn
- Kinderen met een verstandelijke beperking, Angelmansyndroom, Downsyndroom, Gilles de la Tourett of RETT
De overeenkomst tussen deze kinderen is volgens de schrijfster dat ze prikkelgevoelig zijn en vaak onverwacht anders reageren. Dat uit zich in hun gedrag, maar daar liggen vaak bepaalde problemen aan ten grondslag. Anneke heeft gemerkt dat het een groot verschil maakt als je de reden van het gedrag begrijpt en dat is wat ze de lezer van dit boek wil leren.
Anneke merkt daarbij op dat de teksten in het boek over kinderen gaan, maar dat het meeste ook toepasbaar is op volwassenen. Dat is ook zoals ik het boek lees. Veel van wat ik lees zou ook op mijzelf van toepassing kunnen zijn.
De methode van Anneke
Het boek gaat uit van het PADEN-model van stichting Horison. Het PADEN-model is onderdeel van de door stichting Horison ontwikkelde benadering: contactgericht spelen en leren. PADEN staat voor:
- Prikkelverwerking
- Attitude
- Dyspraxie
- Executieve functies
…bij Neurospeciale kinderen.
Elke hoofdstuk van het boek beschrijft één van deze onderdelen. Daarna volgt een hoofdstuk met de gevolgen op het gebied van communicatieve, sociale, emotionele en cognitieve ontwikkeling. Anneke laat doorheen het boek ouders en ervaringsdeskundigen aan het woord. Ze roept op om vooral boeken van autistische mensen te lezen, omdat je van deze boeken kunt leren hoe de hersenen van een neurospeciaal persoon werken.
In het boek zijn per onderdeel observatielijsten te vinden, waarmee je kunt testen of een kind last heeft van een bepaald gebied. De volgende observatielijsten staan in het boek:
- Prikkelverwerking
- Dyspraxie
- Executieve functies
- Communicatie
- Sociale ontwikkeling
De observatielijsten moet je allemaal zien als start; als een eerste oriëntatie. Mochten hier bijzondere dingen uit komen, dan kun je een kind verder (laten) testen en daarvoor geeft Anneke ook de namen van de testen die dan gedaan kunnen worden.
Contactgericht Spelen en Leren, en Son-Rise/Floortime
In het boek werd een paar keer verwezen naar de website van Horison, de stichting van Anneke. Ik dacht: HoriSON… Son-Rise? Ik ging op onderzoek uit en vond op de website van stichting Horison: ‘Son-Rise is de originele basis en inspiratie van het Contactgericht Spelen en Leren in Nederland’.
In eerste instantie gingen bij mij de alarmbellen af. Ik heb altijd gedacht dat Son-Rise een vorm van ABA was, en veel autistische volwassen geven nu aan getraumatiseerd geraakt te zijn door behandeling volgens ABA. Onder volwassenen met autisme wordt dit als schadelijke benadering gezien. Als de methode van Anneke hierop gebaseerd zou zijn, zou dat geen goed nieuws zijn. Volgens de website van Son-Rise zelf zijn er wel wat verschillen tussen hun methode en ABA. Ook Floortime wordt genoemd op de website van Horison en is een alternatief voor ABA. Volgens de website van Son-Rise zijn er ook verschillen tussen Floortime en Son-Rise. Wel is het zo dat beide methodes gericht zijn op het aangaan van een relatie met het kind. Dat zit natuurlijk ook in de methode van Anneke: contactgericht. Mij lijkt dat erg vermoeiend voor autistische kinderen, als iemand de hele dag met je in contact probeert te komen.
Als je de beschrijving van Son-Rise leest klinkt het op zich goed, maar aan de andere kant is Son-Rise wel gericht op het (zo ver mogelijk) genezen van autisme:
‘We can help you to bring your child as far across the bridge from Autism to recovery as possible. For some, this means complete recovery. For others, this means improvements in their child’s development, human connection, communication, skill acquisition and quality of life far beyond what most would have ever predicted.’
Son-Rise is bedoeld om het gedrag van een autistisch kind aan te passen, in plaats van het gewoon laten zijn wie het is. Hier spreekt Anneke zich wel expliciet tegen uit in haar boek.
Visie van Anneke
Zo noemt ze het sociale model: we moeten eerder de maatschappij aanpassen, zodat neurospeciale kinderen er gelukkiger in kunnen leven, dan dat we gaan kijken hoe we neurospeciale kinderen kunnen genezen. Ook schrijft ze:
‘Misschien helpen we Neurospeciale kinderen door minder te oordelen en beter naar ze te luisteren en ze te zien voor wie ze zijn.’
Ze schrijft ook dat stimmen iets is wat je gewoon mag laten bestaan. Een kind reguleert daarmee namelijk diens eigen prikkelverwerking. Dat is dus een heel nuttig mechanisme. Eventueel kun je het kind nog extra helpen om te reguleren, bijvoorbeeld door diepe druk. Maar… schrijft Anneke, altijd met toestemming van het kind. Dit is heel anders dan in een methode als ABA, waarbij kinderen vaak het commando ‘quiet hands’ geleerd wordt, wat betekent dat ze hun handen stil moeten houden en bijvoorbeeld niet mogen fladderen.
De schrijfster ziet stress bij neurospeciale kinderen als gevolg van het niet mee kunnen komen en de reacties daarop. Dat is een visie waar ik me zelf goed in kan vinden. Een hele andere visie dan bijvoorbeeld in het boek Minder stress, minder autisme, dat het meer andersom ziet: stress als oorzaak van autistisch gedrag. Volgens Anneke komen de sociale problemen bij autisme voort uit de onderliggende problemen: prikkelverwerking, dyspraxie en executieve functies. Ook dat is iets waar ik, en veel autistische volwassenen met mij, zich goed in kunnen vinden.
Anneke legt de nadruk op het begrijpen van een neurospeciaal kind. Pas als je begrijpt waar bepaald gedrag vandaan komt, kun je het kind op de juiste manier ondersteunen. Dat klinkt heel vanzelfsprekend en logisch, maar uit de praktijk weet ik dat het dat helaas nog niet is. Het is dus goed dat Anneke deze zaken expliciet benoemt. Met een enkele kanttekening (dat ik niet precies weet in hoeverre Son-Rise/Floortime-achtige methodes verweven zitten in de benadering van Anneke en in hoeverre dat erg is) ben ik dus wel positief over het boek! Met veel van wat erin staat ben ik het eens en ik zou het met een gerust hart laten lezen aan ouders en begeleiders van autistische kinderen.
2 gedachten over “Recensie: Neurospeciale kinderen begrijpen en begeleiden van Anneke Groot”
Hallo Anne, dank je wel voor je mooie recensie van mijn boek. En ik heb dezelfde twijfels/weerstand als jij als het gaat over dat we kinderen met autisme moeten genezen. Voor mij zijn ze precies goed zoals ze zijn en helemaal compleet. Wat ik van Son-Rise meegenomen heb is om met aandacht het contact te maken met kinderen met autisme, ook mijn eigen zoon. Gewoon, als mensen met elkaar. En dat geeft me steeds weer de ingang tot contact.